SUÇ KAVRAMI
Av. Nuri MEHMETOĞLU
Suç
Çok kısa ve öz olarak, ceza kanununun emir ve yasaklarının ihlali anlamına gelen suç kavramının tanımı, (5237 s. Türk Ceza Kanunu)’nda yoktur. Öğretide, (doğal olarak) tek bir tanım olmadığından, çok sayıda tanım bulunabilinmektedir.
Suç’u; Kişi temel hak ve özgürlüklerinin korunmasına yönelik hukuki değerleri ihlal eden ve ceza hukuku yaptırımlarına tabi tutulan insan davranışı, Hukukun yasakladığı ve işlenmesi halinde cezaya tabi tututlan fiil, Konunkoyucunun işlenmemesini emrettiği ve işlenmesi halinde cezalandırdığı eylem, Hukuken haksızlık teşkil eden ve cezaya tabi olan fiil, Kanun ile korunan hukuki menfaati ihlâl eden ve ceza ile karşılanan fiil ve daha bir dizi şekilde tanımlamak mümkündür.
Birbirinden bir miktar farklılık barındırmalarına rağmen tüm tanımların tanımladıkları şey aynıdır: Suç.
Hukuki değer, toplumunda geçerli ve korunması gereken değerlerdir. Suç, hukukça korunan bir hukuki değerin ihlalidir. Hukuki değeri koruyucu özelliği olmayan bir suç tanımı olamaz.
Suç teşkil eden eylem, bir hakkı ihlal ettiğinden, haksızlıktır. Fakat, her haksızlık “suç” olarak tanımlanamamaktadır. Hukuk tarafından korunan değerleri veya hak(lar)ı ihlal eden haksızlıkların bir kısmı (özel hukuk. idare hukuku gibi) diğer hukuk düzenlemeleri ile farklı işlem ve yaptırımlara tabi tutulmaktadır.
Fiil (eylem); yüksek düzeyli bir haksızlık doğurduğunda ve haksızlığın, (özel hukuk. İdare hukuku gibi) diğer hukuk hükümlerindeki yaptırımlara tabi tuttulmasının yetersiz kalacağı ve (ceza hukuku hükümlerine göre) daha ağır bir yaptırıma tabi tutulmayı gerektirdiği düşünülen fiilerden olduğunda, kanun koyucu tarafından suç olarak değerlendirilerek cezai yaptırım uygulanmasına hükmedilebilmektedir. Sonuç olarak. bu düzeydeki bir fiil, ceza hukukunda suç olarak kabul edilerek, fiile ceza hukuku yaptırımları tatbik edilecektir. Bu bağlamda, ceza hukuku, hukuk düzeninde başvurulacak son çaredir.
Ceza hukukunda somut anlamda suç, ceza kanunlarındaki soyut suç tanımına uyan fiil(ler)dir. Toplum yaşamı için tehlikeli veya zararlı olduğu varsayılarak, kanunlarla yasaklanmasına karşın, suç işlenmesi durumunda, devlet, kanuna dayarak cezalandırma yetkisini kullanmaktadır. Bu yasaklama ve cezalandırmanın aracı “Ceza Hukuku” dur.
Ceza Hukukunun (özel) hükümleri iki kısımdan oluşur. Norm ve Ceza.
Normda, yapılması yasaklanan fiil (suç) belirlenirken, ikinci kısımda yasaklanan fiilin yapılması (suç işlenmesi halinde) uygulanacak ceza türü ve miktarı belirtilmektedir.
Suç ve Kabahat Ayırımı
2005 yılında yürürlüğe (yeni) Türk Ceza Kanunu’ndan önceki, 1926 tarihli, 765 sayılı Türk Ceza Kanununda, Suçlar ikiye ayrılmıştı. Cürümler ve Kabahatler. Şimdiki kanundan farklı olarak “Kabahatle” Ceza Kanunu içerisinde (Üçüncü Kitap) olarak düzenlenmişti.
Ayırımda, fiile karşılık yaptırımın türü esas alınmıştı. Cürüm(suç)’e göre daha hafif yaptırımlara tabi tutulan fiiler kabahat olarak düzenlenerek kabahetler içine alınmıştı.
5237 sayılı (yeni) Türk Ceza Kanunu’nda ise, bu ayırımdan vazgeçilerek kabahatlere yer verilmemiş. Ancak kabahatlerden de tamamen vazgeçilmemiş ve 5326 sayılı (özgün) “Kabahatler Kanunu” çıkarılarak yeni bir yapı oluşturulmuştur.
Böylece haksızlık olmasına karşılık, suçlara göre daha hafif yaptırıma (cezalandırmaya) tabi tutulan fiiiller kabahatler kanununda düzenlenmiştir. Kanunun, karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlıklar (5326 s. KK m.2) Kabahat olarak adlandırılmıştır.
Kabahatler’e sadece, (idari para cezası ve idari tedbirlerden ibaret) idari yaptırımlar (5326 s. KK m.16) uygulanmaktadır.
Suç İle İlgili Bazı Kavramlar
Fail: Cezai yaptırıma bağlanmış (hukuka aykırı fiili) suçu işleyen kişidir. Genel suçlar olarak sınıflandırılan suçlar herkes tarafından işlenebildiğinden, suçu işleyen herkes fail olabilmektedir. Belli kişi veya belli görevdeki kişilerin işleyebildikleri özgü (mahsus) suçlar ise belli kişilerce işlenebildiğinden, kanunda belirtilen kişlerce işlenmesi halinde (ancak) o kişiler fail olabilmektedir.
Mağdur: Suçun karşısında işlendiği hukuki değerin sahibi, suçta kendisine karşı haksızlık yapılan kişidir. Gerçek ve tüzel kişiler mağdur olabileceği gibi, tüzel kişiliğe sahip olmayan (aile, toplum, devlet gibi) oluşumlar da suçun mağduru olabilmektedirler.
Suçtan Zarar Gören: Suçtan dolayı, menfaati ihlal edilen kişidir. Mağdur ile aynı kişi olabileceği gibi farklı kişi veya kişiler de olabilir.
Suçun Hukuki Konusu: Suçun oluşmasında, ihlal edilen hukuki değer (varlık/menfaat) dir. Her suçun hukuki konusu vardır, ancak farklılık gösterebilir. Örneğin; insan öldürme suçunda: yaşam hakkı, hırsızlıkta: mülkiyet hakkı, cinsel suçlarda: cinsel dokunulmazlıktır.
Suçun Maddi Konusu: Suçun işlendiği, suça konu olan kişi veya şey. Maddi olarak var olan şeyler üzerinde suç işlenebildiği için ancak maddi varlığa sahip kişi veya şeyler suçun maddi konusu olabilmektedir. Maddi (cismani) olarak var olmayan şeyler, suçun maddi konusu olmazlar.
Suç Türleri
Suç türleri, sayılamayacak çoğaltılabilir ise de belli benzerlikler gösteren bir takım suçlar kategorlendirilerek incelenebilmektedir. Hukuk alanında suç türlerinin tasnifinde de farklı şekillerde sınıflandırmalar görülebilmektedir. Burada, temel ceza kanunu olan 5237 s. Türk Ceza Kanununda düzenlenen suçlar, kanundaki sınıflandırmaya uygun olarak belirtilmektedir.
Her suç, ayrı birer yazı, makale hatta kitapta anlatılabilecek kadar ayrıntılı özellikler taşımakta ve (hukuki olarak) geniş bir konuyu oluşturmaktadır. Bununla birlikte, her bir suçun da çok farklı şekillerde görünümleri mevcuttur.
Bu nedenlerle; burda sadece kanunda düzenlenen şekli ile suç türlerinin yalnızca temel şekillerinin isimleri zikredilecektir.
Uluslararası Suçlar
Soykırım
İnsanlığa karşı suçlar
Göçmen kaçakçılığı
İnsan ticareti
Kişilere Karşı Suçlar
Hayata Karşı Suçlar
İnsan öldürme (kasten, ihmali davranışla)
İntihara yönlendirme
Taksirle öldürme
Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar
Kasten yaralama
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama
Kasten yaralamanın ihmali davranışla işlenmesi
Taksirle yaralama
İnsan üzerinde deney
Organ veya doku ticareti
İşkence ve Eziyet
İşkence
Neticesi sebebiyle ağırlaşmış işkence
Eziyet
Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümlülüğünün İhlâli
Terk
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi
Çocuk Düşürtme, Düşürme veya Kısırlaştırma
Çocuk düşürtme
Çocuk düşürme
Kısırlaştırma
Cinsel Dokunulmazlığa Karşı Suçlar
Cinsel saldırı
Çocukların cinsel istismarı
Reşit olmayanla cinsel ilişki
Cinsel taciz
Hürriyete Karşı Suçlar
Tehdit
Şantaj
Cebir
Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma
Eğitim ve öğretim hakkının engellenmesi
Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi
Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi
İnanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasını engelleme
Konut dokunulmazlığının ihlali
İş ve çalışma hürriyetinin ihlali
Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi
Haksız arama
Dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi
Nefret ve ayırımcılık
Kişilerin huzur ve sükununu bozma
Haberleşmenin engellenmesi
Şerefe Karşı Suçlar
Hakaret
İddia ve savunma dokunulmazlığı
Haksız fiil nedeniyle veya karşılıklı hakaret
Kişinin hatırasına hakaret
Özel Hayata ve Hayatın Gizli Alanına Karşı Suçlar
Haberleşmenin gizliliğini ihlal
Kişiler arasındaki konuşmaların dinlenmesi ve kayda alınması
Özel hayatın gizliliğini ihlal
Kişisel verilerin kaydedilmesi
Verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme
Verileri yok etmeme
Malvarlığına Karşı Suçlar
Hırsızlık
Kullanma hırsızlığı
Yağma
Mala zarar verme
İbadethanelere ve mezarlıklara zarar verme
Hakkı olmayan yere tecavüz
Güveni kötüye kullanma
Bedelsiz senedi kullanma
Dolandırıcılık
Kaybolmuş veya hata sonucu ele geçmiş eşya üzerinde tasarruf
Hileli iflâs
Taksirli iflas
Karşılıksız yararlanma
Şirket veya kooperatifler hakkında yanlış bilgi
Suç eşyasının satın alınması veya kabul edilmesi
Bilgi vermeme
Topluma Karşı Suçlar
Genel Tehlike Yaratan Suçlar
Genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması
Genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması
Radyasyon yayma
Atom enerjisi ile patlamaya sebebiyet verme
Tehlikeli maddelerin izinsiz olarak bulundurulması veya el değiştirmesi
Akıl hastası üzerindeki bakım ve gözetim yükümlülüğünün ihlali
İnşaat veya yıkımla ilgili emniyet kurallarına uymama
Hayvanın tehlike yaratabilecek şekilde serbest bırakılması
İşaret ve engel koymama
Trafik güvenliğini tehlikeye sokma
Trafik güvenliğini taksirle tehlikeye sokma
Çevreye Karşı Suçlar
Çevrenin kasten kirletilmesi
Çevrenin taksirle kirletilmesi
Gürültüye neden olma
İmar kirliliğine neden olma
Kamunun Sağlığına Karşı Suçlar
Zehirli madde katma
Bozulmuş veya değiştirilmiş gıda veya ilaçların ticareti
Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak biçimde ilaç yapma veya satma
Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti
Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını kolaylaştırma
Kullanmak için uyuşturucu veya uyarıcı madde satın almak, kabul etmek veya bulundurmak ya da uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanmak
Zehirli madde imal ve ticareti
Sağlık için tehlikeli madde temini
Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma
Usulsüz ölü gömülmesi
Kamu Güvenine Karşı Suçlar
Parada sahtecilik
Kıymetli damgada sahtecilik
Para ve kıymetli damgaları yapmaya yarayan araçlar
Mühürde sahtecilik
Mühür bozma
Resmi belgede sahtecilik
Resmî belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek
Resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan
Özel belgede sahtecilik
Özel belgeyi bozmak, yok etmek veya gizlemek
Açığa imzanın kötüye kullanılması
Kamu Barışına Karşı Suçlar
Halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit
Suç işlemeye tahrik
Suçu ve suçluyu övme
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama
Kanunlara uymamaya tahrik
Görev sırasında din hizmetlerini kötüye kullanma
Suç işlemek amacıyla örgüt kurma
Şapka ve Türk harfleri
Ulaşım Araçlarına veya Sabit Platformlara Karşı Suçlar
Ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması
Kıt'a sahanlığında veya münhasır ekonomik bölgedeki sabit platformların işgali
Genel Ahlaka Karşı Suçlar
Hayasızca hareketler
Müstehcenlik
Fuhuş
Kumar oynanması için yer ve imkan sağlama
Dilencilik
Aile Düzenine Karşı Suçlar
Birden çok evlilik, hileli evlenme, dinsel tören
Çocuğun soybağını değiştirme
Kötü muamele
Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali
Çocuğun kaçırılması ve alıkonulması
Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar
İhaleye fesat karıştırma
Edimin ifasına fesat karıştırma
Fiyatları etkileme
Kamuya gerekli şeylerin yokluğuna neden olma
Ticarî sır, bankacılık sırrı veya müşteri sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması
Mal veya hizmet satımından kaçınma
Tefecilik
Bilişim Alanında Suçlar
Bilişim sistemine girme
Sistemi engelleme, bozma, verileri yok etme veya değiştirme
Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması
Yasak cihaz veya programlar
Millete ve Devlete Karşı Suçlar
Kamu İdaresinin Güvenilirliğine ve İşleyişine Karşı Suçlar
Zimmet
İrtikap
Denetim görevinin ihmali
Rüşvet
Nüfuz ticareti
Zor kullanma yetkisine ilişkin sınırın aşılması
Görevi kötüye kullanma
Göreve ilişkin sırrın açıklanması
Kamu görevlisinin ticareti
Kamu görevinin terki veya yapılmaması
Kişilerin malları üzerinde usulsüz tasarruf
Kamu görevinin usulsüz olarak üstlenilmesi
Kanuna aykırı eğitim kurumu
Özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma
Görevi yaptırmamak için direnme
Kamu görevine ait araç ve gereçleri suçta kullanma
Adliyeye Karşı Suçlar
İftira
Başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması
Suç üstlenme
Suç uydurma
Yalan tanıklık
Yalan yere yemin
Gerçeğe aykırı bilirkişilik veya tercümanlık
Yargı görevi yapanı, bilirkişiyi veya tanığı etkilemeye teşebbüs
Suçu bildirmeme
Kamu görevlisinin suçu bildirmemesi
Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi
Suç delillerini yok etme, gizleme veya değiştirme
Suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama
Suçluyu kayırma
Tutuklu, hükümlü veya suç delillerini bildirmeme
Gizliliğin ihlali
Ses veya görüntülerin kayda alınması
Genital muayene
Adil yargılamayı etkilemeye teşebbüs
Muhafaza görevini kötüye kullanma
Resmen teslim olunan mala elkonulması ve bozulması
Başkası yerine ceza infaz kurumuna veya tutukevine girme
Hükümlü veya tutuklunun kaçması
Kaçmaya imkan sağlama
Muhafızın görevini kötüye kullanması
Hükümlü veya tutukluların ayaklanması
İnfaz kurumuna veya tutukevine yasak eşya sokmak
Hak kullanımını ve beslenmeyi engelleme
Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar
Cumhurbaşkanına hakaret
Devletin egemenlik alametlerini aşağılama
Türk Milletini, Türkiye Cumhuriyeti Devletini, Devletin kurum ve organlarını aşağılama
Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar
Devletin birliğini ve ülke bütünlüğünü bozmak
Düşmanla işbirliği yapmak
Devlete karşı savaşa tahrik
Temel millî yararlara karşı faaliyette bulunmak için yarar sağlama
Yabancı devlet aleyhine asker toplama
Askerî tesisleri tahrip ve düşman askerî hareketleri yararına anlaşma
Düşman devlete maddi ve mali yardım
Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar
Anayasayı ihlal
Cumhurbaşkanına suikast ve fiilî saldırı
Yasama organına karşı suç
Hükûmete karşı suç
Türkiye Cumhuriyeti Hükûmetine karşı silâhlı isyan
Silâhlı örgüt
Silâh sağlama
Suç için anlaşma
Milli Savunmaya Karşı Suçlar
Askerî komutanlıkların gasbı
Halkı askerlikten soğutma
Askerleri itaatsizliğe teşvik
Yabancı hizmetine asker yazma, yazılma
Savaş zamanında emirlere uymama
Savaş zamanında yükümlülükler
Savaşta yalan haber yayma
Seferberlikle ilgili görevin ihmali
Düşmandan unvan ve benzeri payeler kabulü
Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk
Devletin güvenliğine ilişkin belgeler
Devletin güvenliğine ilişkin bilgileri temin etme
Siyasal veya askerî casusluk
Devletin güvenliğine ve siyasal yararlarına ilişkin bilgileri açıklama
Gizli kalması gereken bilgileri açıklama
Uluslararası casusluk
Askerî yasak bölgelere girme
Devlet sırlarından yararlanma, Devlet hizmetlerinde sadakatsizlik
Yasaklanan bilgileri temin
Yasaklanan bilgilerin casusluk maksadıyla temini
Yasaklanan bilgileri açıklama
Yasaklanan bilgileri siyasal veya askerî casusluk maksadıyla açıklama
Taksir sonucu casusluk fiillerinin işlenmesi
Devlet güvenliği ile ilgili belgeleri elinde bulundurma
Yabancı Devletlerle Olan İlişkilere Karşı Suçlar
Yabancı devlet başkanına karşı suç
Yabancı devlet bayrağına karşı hakaret
Yabancı devlet temsilcilerine karşı suç
BİLGİ: Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Nuri MEHMETOĞLU’na aittir. Emeğe saygı bakımından kaynak gösterilerek içeriklerin kısmen veya tamamen kullanılması serbesttir. (2010 Yılında Yazılmıştır)