SOYKIRIM ve İNSANLIĞA KARŞI SUÇLAR
Av. Nuri MEHMETOĞLU
Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar; Türk Ceza Kanununun (Özel Hükümler isimli) 2. Kitabın, birinci kısmının, birinci bölümünü oluşturan, 76-78. maddelerinde düzenlenmiştir. Bu maddelerde, Soykırım suçu ile İnsanlığa karşı suçlar düzenlenmiş, daha sonra bu suçlar bakımından örgüt kurma ve yönetmeye dair hükümler getirilmiştir.
Soykırım
İnsan Hakları ve uluslararası alanda en çok kınanan, en ağır insan hakları ihlallerinin başında gelmektedir. Özetle, bir grubun, ırk, din, siyasi görüş veya etnik köken özellikleri nedeniyle, bilerek, isteyerek ve düzenli bir biçimde ortadan kaldırılması (yok edilmesi), ulusun/grubun vatanından kopartılmasına yönelik eylemlerdir.
Soykırım suçu, uluslararası ceza mahkemelerinin de yargılama alanında sayılan insanlığa karşı suçlardandır. Soykırım Suçunun Önlenmesine ve Cezalandırılmasına Dair Sözleşme’nin 1. maddesinde ister barış, ister savaş zamanında işlensin, önlenmesi ve cezalandırılması taahhüt edilen “soykırım” uluslararası hukuka göre suç olduğu kabul edilmiştir
Soykırım, 1951 tarihli Birleşmiş Milletler “Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi” başta olmak üzere birçok uluslararası belgenin konusu olmuş ve bu suça ilişkin kimi özel yetkili uluslararası ceza mahkemeleri kurulup işletilmiştir.
Türkiye’nin de taraf olduğu sözleşme; (m.5 ile) taraf devletlere soykırım suçunu önleme ve cezalandırma yükümlülüğü getirmiştir. 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun (Fransız Ceza Kanunundan esinlenilerek yazılan) 76. maddesi de bu paraleldedir.
“(1) Bir planın icrası suretiyle, milli, etnik, ırki veya dini bir grubun tamamen veya kısmen yokedilmesi maksadıyla, bu grupların üyelerine karşı aşağıdaki fiillerden birinin işlenmesi, soykırım suçunu oluşturur:
a) Kasten öldürme.
b) Kişilerin bedensel veya ruhsal bütünlüklerine ağır zarar verme.
c) Grubun, tamamen veya kısmen yokedilmesi sonucunu doğuracak koşullarda yaşamaya zorlanması.
d) Grup içinde doğumlara engel olmaya yönelik tedbirlerin alınması.
e) Gruba ait çocukların bir başka gruba zorla nakledilmesi.
(2) Soykırım suçu failine ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası verilir. Ancak, soykırım kapsamında işlenen kasten öldürme ve kasten yaralama suçları açısından, belirlenen mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır.
(3) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.
(4) Bu suçlardan dolayı zamanaşımı işlemez” (TCK m. 76).
Suçun oluşabilmesi için, suçun tanımında yer alan unsurların bulunması gereklidir.
Herhangi bir suçun varlığından sözedilebilmesi için (genel olarak) dört unsur aranmaktadır: tipiklik, maddi unsur, manevi unsur ve hukuka aykırılık. Somut olayda tanımdaki soykırım suçu varsa, tipiklik ve hukuka aykırılıkta tereddüt olmaz.
Bu nedenle suçun varlığından sözedilebilmesi için, maddi ve manevi unsurların incelenmesi gerekir.
Madi unsur: bir planın icrası suretiyle milli, etnik, ırki veya dini bir grubun tamamen veya kısmen yokedilmesi maksadıyla, kanunda sayılan fiillerin işlenmesidir.
Soykırım suçu beş şekilde işlenebilmaktedir: Kasten öldürme, bedensel veya ruhsal bütünlüklerine ağır zarar verme, grubun, tamamen veya kısmen yokedilmesi sonucuna matuf koşullarda yaşamaya zorlanması, doğumlara engel olunması, çocukların başka grup(lar)a zorla nakledilmesi.
Soykırım suçunun planlı ve sistematik olması gerektirdiğini arayan “bir planın icrası suretiyle” ifadesi, suç başka türlü işlenemeyeceğinden ancak belirleyici olmaktadır.
Manevi unsuru: özel kasttır. Taksirle işlenebilmesi mümkün değildir. Soykırım suçunu oluşturan fiiller; milli, etnik, ırki veya dini grubu kısmen veya tamamen yok etme kastıyla işlenmektedir.
Soykırım suçunda korunan hukuki değer(ler) bireysel değil, milli, etnik, ırki veya dini grubun (bütün olarak) var olma hakkıdır. Suçun konusu da soykırıma tabi tutulan gruba mensup kişilerin varlığıdır.
Mağduru; hem uluslararası toplum (insanlık), hem de soykırıma tabi tutulan milli, etnik, ırki veya dinsel grubun mensuplarıdır.
Soykırıma tabi tutulan grubun yok edilmesi gerekmez, suça yönelik fiillerin bir veya birden fazlasının işlenmesi yeterlidir. Suç tamamalanmazsa fail(ler) suça teşebbüsten cezalandırılır.
Kanundaki (özel) içtima hükümlerine göre; soykırım suçu kapsamında işlenen kasten öldürme ve kasten yaralama suçları bakımından, mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır. İştirak için özel düzenleme olmadığından; faillik, azmettirme ve yardım etme varsa genel hükümler çerçevesinde sorumlular cezalandırılır.
Soykırım suçuna en ağır ceza (ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası) uygulanmaktadır.
Soykırım suçundan zamanaşımı yoktur.
Sözleşmesi (m. 4) gereğince; soykırım suçu, suçun işlendiği ülke veya yetkili uluslararası ceza mahkemesince, kovuşturulabilir.
İnsanlığa karşı suçlar
İnsanlığa karşı suçların, tanımı ve sınırlandırılması kesin ve net değildir ancak; uluslararası belgelerde çerçeve suç olarak düzenlenen ve düzenlemeden sonra diğer insanlık dışı fiiller deyimi ile başka fiillerin de bu suç kategorisine girebileceği kabul edilmiştir.
Soykırım suçu, ayrı bir suç olarak kabul edilip değerlendirilse de, insanlığa karşı suçlar kapsamında varolan bir durumdur. Soykırım suçu ile insanlığa karşı suçlar bir çok açıdan birbirine benzemektedir.
İnsanlığa karşı suçlar 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda (77. maddede) düzenlenmiştir.
“(1) Aşağıdaki fiillerin, siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun bir kesimine karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmesi, insanlığa karşı suç oluşturur:
a) Kasten öldürme.
b) Kasten yaralama.
c) İşkence, eziyet veya köleleştirme.
d) Kişi hürriyetinden yoksun kılma.
e) Bilimsel deneylere tabi kılma.
f) Cinsel saldırıda bulunma, çocukların cinsel istismarı.
g) Zorla hamile bırakma.
h) Zorla fuhşa sevketme.
(2) Birinci fıkranın (a) bendindeki fiilin işlenmesi halinde, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına; diğer bentlerde tanımlanan fiillerin işlenmesi halinde ise, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. Ancak, birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri kapsamında işlenen kasten öldürme ve kasten yaralama suçları açısından, belirlenen mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır.
(3) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.
(4) Bu suçlardan dolayı zamanaşımı işlemez” (TCK m. 76).
Kanunda; Kasten öldürme, Kasten yaralama, İşkence, eziyet veya köleleştirme, Kişi hürriyetinden yoksun kılma, Bilimsel deneylere tabi kılma, Cinsel saldırıda bulunma, Çocukların cinsel istismarı, Zorla hamile bırakma, Zorla fuhşa sevketme, suçlarının; siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun bir kesimine karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmesinin, insanlığa karşı suç oluşturduğu belirtilmiştir.
Maddede belirtilen fiillerle; siyasal, felsefi, ırkî veya dinî saiklerle toplumun bir kesimine karşı bir plan doğrultusunda ve sistemli olarak işlenmesi hali aranmaktadır.
Soykırım suçuna benzerlik göstermekle birlikte, suçun kendisine karşı işlenebilecek mağdurlar ile mağdurlara karşı işlenebilecek suç tipinde farklılıklar görülebilmektedir.
Suçun maddi unsuru kanunda (m.77/1) sayılan fiiller, manevi unsuru bakımından ise, Roma Statüsünde genel kast yeterli görülmüşken, Türk Ceza Kanunu’nda özel kastın varlığı aranmıştır. Çünkü kanundaki tanımda failin, suçu “siyasi, felsefi, ırki veya dini saiklerle” işlemiş olması gerekmektedir.
Fiilleri gerçekleştiren kişi(ler); fiillerinin, kasten öldürme olmasında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası, sayılan diğer fiillerden olmasın halinde, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis cezası ile yargılacak ancak, kasten öldürme ve kasten yaralama suçları açısından, mağdurlar sayısınca gerçek içtima hükümleri de uygulanacak. Ayrıca; bu suçlardan ötürü tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.
Soykırım ve insanlığa karşı suçların örgütlü olarak işlenmesi
Hem soykırım suçu, hem de insanlığa karşı suçlar, bireyesl işlenebileceği gibi, bu suçların örgütlü olarak işlenmesi de mümkündür.
“(1) Yukarıdaki maddelerde yazılı suçları işlemek maksadıyla örgüt kuran veya yöneten kişi, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Bu örgütlere üye olanlara beş yıldan on yıla kadar hapis cezası verilir.
(2) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.
(3) Bu suçlardan dolayı zamanaşımı işlemez” (TCK m. 76).
Örgütlü olarak işlenmesi halinde hukuki boyutu (kişinin işlediği suç için belirtilen fiillere karşılık cezası, örgütlü işlenmesi halinde) farklı olacaktır. Buna göre, belirtilen fiillerin işlenmesi amacıyla örgüt kuran yada yöneten kişiye; on-on beş yıl arası, üye olanlara beş-on yıl arası cezalar öngörülmüştür.
Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirine hükmolunur.
Soykırım ve insanlığa karşı suçlar bakımından zamanaşımı yoktur.
BİLGİ: Web sitemizdeki tüm makale ve içeriklerin telif hakkı Av. Nuri MEHMETOĞLU’na aittir. Emeğe saygı bakımından kaynak gösterilerek içeriklerin kısmen veya tamamen kullanılması serbesttir. (2010’da Yazılmış 2020’de Gözden Geçirilmiştir.)